Krajem prošle godine minister kulture i informisanja Vladan Vukosavljević i ministarka građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture Zorana Mihajlović zajedno sa Naledom govorili su o zaštiti nematerijalnog i materijalnog kulturnog dobra.
Ministar Vukosavljević je rekao da su uspeli u nekoliko prethodnih godina da izvrše nove upise na Listu Uneska kad je reč o nematerijalnom kulturnom nasleđu.
– Na Uneskovoj reprezentativnoj listi nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva nalazi se porodična slava, kolo, tradicionalna narodna igra i pevanje uz gusle. Кad je reč o novim nominacijama procedura je takva da se prvo upisuje u Nacionalni registar, a kasnije da se predloži Unesku za upis. Po novim propisima tek svake dve godine moguće je podneti zahtev za novi upis. Ta procedura malo usporava, međutim i pored toga postoji uspešan ritam upisa proteklih godina. Registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Republike Srbije, u ovom trenutku, sadrži 47 elementa upisanih na Listu elemenata nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije – izjavio je ministar i dodao da je još jedan veliki uspeh koji Ministarstvo kulture i informisanja ostvaruje zajedno sa ustanovama kulture i nevladinim sektorom, jeste uključivanje više žena u angažovanje oko očuvanja tradicije, a to dovodi do osamostaljivanja i ekonomskog jačanja ove ranjive grupe.
Potpredsednica Vlade i ministarka Zorana Mihajlović je najavila da će pokrenuti inicijativu za izradu zakona o zanatstvu kako bi se ta oblast uredila, a zanatsvo zaštitilo i dalje razvijalo.
– Uputili smo inicijativu Etnografskom muzeju u Beogradu da zaštitimo tri ćilima iz Srbije, pirotski, staparski i sjeničko-pešterski, na Uneskovoj listi kuluturne baštine. Ova tri ćilima su upisani u Nacionalni registar kulturne baštine Srbije, što je preduslov da bi bili na Uneskovoj listi. Maksimalno ćemo se potruditi da do marta naredne godine predamo zahtev za upis tih ćilima na Uneskovu listu – rekla je ministarka Mihajlović.
Na sjeničko- pešterskim ćilimima najčešće su oslikani cvetovi perunike, poljske ljubičice i lale, a najpoznatiji motivi su devojačko kolo i sandžačko proleće. Ovi ćilimi plene bojama na prvi pogled i oduvek su bili na zavidnom nivou kvaliteta i načina proizvodnje, a za razliku od pirotskih, nešto su grublji.
Pirotski ćilim je karakterističan zbog vune od koje je izrađen. To je vuna dobijena od autohtone ovce pramenke. Pirotski ćilim ima više šara pod raznim imenima, a najviše zastupljena šara po kojoj je pirotski ćilim prepoznatljiv je “željka”, koja predstavlja kornjaču koja se sporo kreće i dugo živi pa se radila za ćilime koji su se poklanjali novorođenčadi. Ono što takođe čini pirotski ćilim posebnim je i to što je jedini ćilim sa dva lica tako da se može koristiti sa obe strane i to 50 godina sa jedne i isto toliko sa druge strane. Po ovom ćilimu, iz poštovanja prema njegovoj lepoti, ukućani nikada nisu gazili obuveni.
Staparski ćilim je dobio ime po mestu Stapar kod Sombora, koje je nekada bio centar ćilimarstva u Baškoj. Rad je prepoznatljiv po cvetnim motivima, vencima cveća i ruža. Ranije je bio simbol bogatih kuća i imućnih velikoposednika.
Autor LZS
