Iako se Zlatibor smatra centrom svih kulturnih, sportskih, muzičkih dešavanja, na teritoriji Opštine Čajetina i u selima isto tako održava tradicija kulturnih događaja. Među tim selima je i selo Trnava.
Selo Trnava je iznedrila i nadarila mnoge ljude, među kojima se ističe Vladimir Mitrović (1953 -2016.), samoukog slikara i vajara. I posle njegove smrti prenosi se lepota zavičaja. Njegova umetnička dela prepoznaju se po kamenim skulpturama ptica u različitim veličinama.
Zato se nakon njegove smrti iz godine u godinu održava likovna kolonija pod njegovim imenom koja okuplja veliki broj umetnika. Za ovo vreme kroz ovu koloniju je prošlo preko 300 umetnika. Učesnici ove kolonije često ističu inspirativno okruženje Zlatibora i kreativnu atmosferu koja podstiče umetničko stvaralaštvo. Mnogi umetnici naglašavaju značaj ovakvih manifestacija za razmenu iskustava i ideja, kao i za promociju likovne umetnosti u regionu.
O značaju održavanje likovne kolonije u Trnavi govorila je Ljuba Mitrović, ćerka Vladimira Mitrovića, koja je nastavila da neguje sećanje na svog oca.
– Mi tek sada vidimo koji je njemu bio zadatak, a to je prvo da osnuje, a zatim i da održi tolike godine tu koloniju. To nije nimalo lako, ali, eto, imamo tu neku zvezdu vodilju i znamo zbog čega smo sada tu, a to je da bi se održala ta uspomena na našeg oca – kaže Ljuba Mitrović.
Ona kaže da mnogi umetnici dolaze.
– Sam pejsaž, sam predeo je to zbog čega ljudi najviše dolaze ovde. Dolaze da bi videli ovu lepotu, da bi dobili inspiraciju, da bi to preneli na platna i svi kažu da je ovde energija pozitivna. Mnogo je godina moj otac tu radio i stvarao. On je tu radio, nije išao nigde dalje da fotografiše predele, nego je slikao baš tuda kuda je svaki dan prolazio, što ga okružuje – rekla je Ljuba Mitrović.
U organizaciji ove kolonije pomažu Opština Čajetina, Kulturni centar Zlatibor i Turistička organizacija Zlatibor.
– Od 1993. godine Vlade je u svom ateljeu u Trnavi organizovao slikarsku koloniju. Danas se tu i posle njegove smrti odvija slikarska kolonija. Okuplja umetnike širom zemlje. Kao reginalna manifestacija u turističkoj ponudi Zlatibora kolonija je formirana sa ciljem da i likovno stvaralaštvo, pored brojnih drugih sadržaja nađe punu vrednost kao deo antropogenog nasleđa Srbije. Time je likovna kolonija u Trnavi, kao i većina sličnih likovnih manifestacija, sadržajno postala povezana sa pejzažima i drugim prirodnim lepotama Zlatiborskog kraja, koji je oduvek bio inspiracija brojnih likovnih umetnika – kažu u TO Zlatibor.
PRIRODA KAO INSPIRACIJA
Stvaralaštvo samoukog slikara i vajara Vladimira Mitrovića je duboko inspirisano prirodnim lepotama zlatiborskog kraja. Kolonija okuplja afirmisane umetnike iz Srbije i inostranstva, pružajući im priliku da stvaraju dela inspirisana zlatiborskim pejzažima i kulturnim nasleđem. Aktivnosti kolonije obuhvataju stvaranje novih umetničkih dela, susrete umetnika sa istoričarima umetnosti i likovnim kritičarima, kao i interakciju sa ljubiteljima likovne umetnosti.
U avgustu ove godine je održana 32. likovna kolonija “Trnava – Vladimir Mitrović”, koja je obuhvatila interaktivne predstave i muzičke nastupe, dodatno obogaćujući kulturnu ponudu Zlatibora. Ova manifestacija značajno doprinosi promociji likovne umetnosti i turističke ponude Zlatibora, ističući se kao mesto susreta umetnika i ljubitelja umetnosti, te očuvanja kulturne baštine ovog kraja.
To govori i otvaranje ovogodišnje kolonije koja je otvorena nastupom muzičkog ansambla Dukat i predstavom po tekstu i režiji Anđelke Nikolić, koja govori o seriji ubistava trovanjem u Ćuprijskom okrugu u 19. veku.
– Veliko je zadovoljstvo da 32 godine imamo odziv umetnika i ljudi koji prate rad ove kolonije. Višedecenijsko trajanje je potvrda kvaliteta kolonije, kao i slikari koji se odazivaju i ponovo dolaze da učestvuju – rekla je Gorica Stanić iz „Doma kulture“ u Čajetini.
Zlatiborski pejzaži su neiscrpna inspiracija umetnicima, pa u ovom prostoru uz slikanje, druženje i razmenu mišljenja godinama nastaju prava remek dela. U okruženju doma Mitrovića i lepotama sela Trnave mnogi umetnici stvarali.
– Veliko je zadovoljstvo svih ovih godina raditi sa umetnicima. Sećanje na Vlada Mitrovića, koji nije sa nama od 2016. godine, traje kroz njegove slike, skulpture, ali i porodicu koja iz godine u godinu ima veliku želju i volju da organizuje ovu likovnu koloniju – rekla je Gorica Stanić.
Nezaboravnom umetniku i dobrom čoveku Vladu Mitroviću svoja dela su posvetili zavičajni pesnici Mirjana Ranković Luković i Vukomir Božanić. Koliko je značajan Vlade Mitrović za ovaj kraj govori i tekst Mirjane Ranković Luković, koji se završava se rečima:
„Naprosto te vidim, takvog kakav si bio, takvog kakav bi bio i takvog kakav ćeš biti u našim sećanjima, u našim pričama i u osećanjima i sećanjima onih koji te poznavali nisu, ali nam veruju, pa te takvog i sami kao pamte, Vladimire Mitroviću.“
O samoj koloniji i Vladimiru Mitroviću, zavičajni pisac Vukomir Božanić je rekao da je Vlada poznavao i saradjivao s njim tek pet do šest godina.
– Za to vreme sam spoznao veličinu samoukog umetnika. Samo njemu znanim jezikom, šapatom, razgovarao je sa kamenom, ne samo sa ovih prostora, nego i dalje. Kad bi hteo da dariva, a to je često činio, tražio je od tog nekog da donese kamen iz svog kraja. Pored velikog umetnika, to je bio i veliki čovek, domaćin, glava kuće iz koje niko nije otišao prazne ruke. Bio je veliki čovek, ljudina, a opet tih, skroman i nenametljiv, tako da sam uveren da će tek budućnost vrednovati veličinu njegovog umetničkog dela, ne samo na ovim prostorima, nego u celoj Srbiji i svetu – rekao je Božanić.
Tradicija je da se svake godine kolonija svečano otvori izložbom nekog od učesnika, a umetnici urade po dva dela na platnu, koja se potom izlože u Domu kulture u Čajetini.
Tokom svih godina trajanja kolonija je okupila preko tri stotine umetnika iz zemlje i inostranstva, a neki od njih su Milić od Mačve, Božidar Kovačević, Radomir Vergović, Milutin Dedić, Obrad Jovanović, Dragić Petrović Medoš, Vladan Terzić, Dragan Kecman, Tomo i Snežana Popović (Beograd), Danijela Milovanović (Požarevac), Slađan Ignjatović (Bajina Bašta), Andrijana Andrijašević (Čajetina), Valentina Todorić (Užice), Branimir Ćirović (Užice), Biljana Lazarević (Čajetina), Đorđe Stanić (Užice), Andrijana Đenić (Zlatibor), Ljuba Mitrović (Sirogojno), Sofija Stanić (Šljivovica), Aleksandar Todić (Novi Sad), Jovan Puškar (Čačak), Ana Gačić (Bajina Bašta), Eva Gravara (Beograd), Uroš Jelisavčić (Beograd), Dragan Batinić (Hercegovina), Dragan Tasić (Užice), Božidar Joksimović (Užice) i drugi. U njihovim delima ovekovečeni su predeli zlatiborskog kraja, koji se nalaze u mnogim kolekcijama ljubitelja slikarstva širom zemljine kugle.
O SELU TRNAVA
Na padinama Zlatibora, oko 25 km od turističkog centra, protkano četinarskim i listopadnim šumama, zelenim proplancima i pašnjacima na kojima se još uvek mogu videti ovce, sa skrivenim draguljima, nalazi se selo Trnava. Smešteno između Sirogojna, Gostilja, Alinog potoka i posebno vezano sa Rožanstvom, na prosečnoj nadmorskoj visini od 880 metara, ima oblik kvadrata.
O tome kako je ovo selo dobilo ime opisano je u monografiji “Trnava na Zlatiboru – prošlost i stanovništvo” od autora Milosava Obradovića i Danila Stanojevića, izdavača Narodne biblioteke “Ljubiša R. Đenić” Čajetina.
– Trnava je ime dobila, najverovatnije po trnu, niskom žbunu, a na belokamenici, koja oskudeva vodom, kao i okolina, jesu pašnjaci i livade – navodi se u ovoj monografiji.
U njoj piše da su se Trnavci bavili stočarstvom i zemljoradnjom, ali i drvodeljstvom i drugim zanarima, a posebno kiridžilukom, po Srbiji su razmenjivali luč i katran za žito, terali drvene sudove, pekli kreč i ciglu, a u vreme sezone odlazili preko Morave i na branje kukuruza u Banatu.
Trebalo bi podsetiti da se smatra da je područje današnje Trnave bilo naseljeno još pre nego što su Sloveni naselili zlatiborski kraj.
– Na to ukazuju brojni spomenici materijalne kulture (tumuli, humke, grčka groblja…) Neke od lokacija na kojima se i danas mogu videti kamene ploče iz preslovenskog perioda su visoravan Gaj i brdo Veliki krš gde se nalaze i ostaci starih zidina, najverovatnije vojnog utvrđenja iz perioda srednjevekovne srpske države – navode u TO “Zlatibor”.
U Trnavi ima jedan prirodan objekat koji je ponos celog ovog kraja, pa i Srbije, a čemu je najviše doprinela Turistička organizacija “Zlatibor”.
– U selu Trnava nalazi se nekoliko specifičnih, turistički veoma atraktivnih geomorfoloških oblika. Ponor je mesto gde Trnavski potok ponire u zemlju, a svoj tok dalje nastavlja kroz Stopića pećinu, koja podzemnim hodnicima i dvoranama povezuje sela Trnava i Rožanstvo. U Trnavi se nalazi i „pećinica“, stari ponor Trnavskog potoka koji je uskim i gotov neprohodnim podzemnim hodnicima povezan sa pećinom. Na ulasku u Trnavu, iznad Stopića pećine, na mestu Kršeljak, nalazi se sedam velikih rupa, provalija, koje su široke od dva do pet metara. Svaki od sedam otvora u zemlji povezani su vertikalnim kanalima sa pećinom. Meštanih ih nazivaju dugure – navode u TO “Zlatibor”.
Autor: LZS, foto: TO Zlatibor, Dom kulture Čajetina, Opština Čajetina
Zahvaljujemo se na saradnji Opštini Čajetina, Domu kulture Čajetina, TO Zlatibor i ateljeu Vladimira Mitrovića.
Tekst je deo medijskog projekta “PUTOVANJE ZLATIBOROM KROZ KULTURNE DOGAĐAJE” koji je sufinansiran od Opštine Čajetina. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
